Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie Notariusz dokonuje czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych).
Notariusz w zakresie swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, a czynności notarialne dokonane przez niego mają charakter dokumentu urzędowego.
Czynności notarialnych dokonuje się w języku polskim, a na żądanie strony Notariusz może dokonać dodatkowo tej czynności w języku obcym, korzystając z pomocy tłumacza przysięgłego.
Notariusz ma obowiązek odmówić dokonania czynności notarialnej sprzecznej z prawem.
Rodzaje czynności notarialnych
Zgodnie z art 79 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, notariusz:
- sporządza akty notarialne;
- sporządza akty poświadczenia dziedziczenia;
- sporządza poświadczenia;
- doręcza oświadczenia;
- spisuje protokoły;
- sporządza protesty weksli i czeków;
- przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe, dokumenty, dane na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
- sporządza wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów;
- sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów.
Czynności notarialne powinny być sporządzone w sposób zrozumiały i przejrzysty, a Notariusz jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów wszystkich stron umowy oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne.
Tajemnica czynności notarialnych
W świetle ustawy Prawo o notariacie, Notariusz jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności, o których powziął informację ze względu na wykonywane czynności notarialne. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po odwołaniu Notariusza.
Wyłączenie obowiązku zachowania tajemnicy ustaje jedynie w sytuacji, gdy notariusz składa zeznania jako świadek przed sądem. Jednakże również w takim przypadku, może się uchylić od ujawnienia informacji stanowiących tajemnice notarialną, w sytuacji gdyby ich ujawnienie zagrażałoby dobru państwa albo ważnemu interesowi prywatnemu. W tych wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy Notariusza może zwolnić Minister Sprawiedliwości.
Spod obowiązku zachowania w tajemnicy przez Notariusza wyłączone są informacje, które ma obowiązek przekazać, na podstawie przepisów ustawy z 16 listopada 2000 roku o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu.
Tajemnicą notarialną objęte są również informacje pisemne i inne dokumenty. Co za tym idzie – wydawane są one jedynie osobom, na których żądanie zostały dokonane czynności notarialne oraz, o ile wynika to z treści stosunku prawnego, stronie której czynność notarialna dotyczy.
Notariusz w przypadkach prawem przewidzianych przesyła sądom i innym organom państwowym (np. Spółdzielniom, Starostwu Powiatowemu, Urzędowi Skarbowemu itp.) informacje pisemne o sporządzonych dokumentach i wypisy tych dokumentów.
Informacji ustnych o dokonanych czynnościach notariusz może jedynie udzielić instytucjom i osobom, które mają prawo otrzymać wypisy dokumentów stwierdzających te czynności.